Via Ferrata of Klettersteig
Veel mensen verblijven tijdens hun vakantie in de Alpen vanwege de bergen. Bergwandelen en klimmen zijn van oudsher populaire activiteiten. Tegenwoordig wint klettersteigen echter ook steeds meer aan populariteit. Veel bergwandelaars zoeken een nieuwe uitdaging, die zij kunnen vinden in het klettersteigen. Door het begaan van klettersteigroutes kan men op een eenvoudige en veilige manier plekken bereiken die men bij het bergwandelen niet kan bereiken.
Bij een klettersteig (Italiaanse via ferrata betekent letterlijk ijzeren weg) begaat men een route die beveiligd is middels een staalkabel. Aan deze staalkabel zeker je jezelf middel een klettersteigset, waardoor je bij een val aan de staalkabel blijft hangen. In een klettersteigroute kunnen diverse hulpmiddelen zijn aangebracht, waardoor men op een eenvoudigere manier kan klimmen. Je kunt hierbij denken aan ijzeren trappen, pinnen en beugels op hang- en touwbruggen waardoor je over een kloof van de ene bergwand naar de andere bergwand kunt. De geschiedenis van de via ferrata’s begint eigenlijk in de Italiaanse Dolomieten. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd er in dit gebied, dat toen nog toebehoorde aan Oostenrijk) hevig gevochten tussen de Kaiserjäger (Oostenrijkse soldaten) en de Alpini (Italiaanse soldaten). Deze gevechten vonden veelal plaats in de bergen en beide partijen probeerden strategische posities in te nemen om van daaruit de vijand te verslaan. Om soldaten en materieel op een zo veilig mogelijke manier te verplaatsen, werden er staalkabels in de bergwanden vastgemaakt. Restanten van houten trappen, soldatenverblijven en tunnels zijn nu nog stille getuigen aan deze tijd. Later werden deze routes gebruikt voor recreatief gebruik. Klimmers gingen langs de staalkabels om bij klimroutes te komen die eerst moeilijk te bereiken waren en ook bergwandelaars maakten er gebruik van om zo op plekken te komen die voorheen onbereikbaar bleven voor hun. Na de Tweede Wereldoorlog werd het aantal via ferrata’s in de Dolomieten uitgebreid. |
Ook in andere Alpenlanden zijn een steeds groter aantal klettersteigen te vinden, hoewel het in Frankrijk en Zwitserland tot in de jaren ’90 heeft geduurd voordat daar de eerste routes werden aangelegd.
Terwijl je in de Dolomieten de meeste via ferrata’s vooral kunt vinden in het hooggebergte, met lange aanlooproutes, probeert men in Frankrijk en Zwitserland de routes zo dicht mogelijk bij toeristische centra aan te leggen. Deze zijn meestal korter en hebben door het inbouwen van vele touwbruggen en hier en daar een tyroliene vaak een spectaculair karakter. Ook worden er, met name in Oostenrijk, veel extreme sportklettersteigen aangelegd, waarbij het langs steile en som gladde bergwanden veel op klimtechniek en armkracht aankomt. Aanbevolen website voor klettersteigroutes: www.bergsteigen.com |
-
Bijzonder materiaal
-
Risico's
-
Moeilijkheidsgraden
<
>
KLIMGORDEL
Op de passages waar staalkabels in de rotswand zijn gemonteerd, moet je jezelf zekeren. Om jezelf vast te maken aan de staalkabels, moet je in eerste instantie een zitgordel (ook wel sportklimgordel of heupgordel) hebben. Indien de gordel voor zowel binnen- als buitenactiviteiten gebruikt wordt, of als er geklommen wordt in zowel warme als koudere periodes van het jaar, is het ideaal om verstelbare beenlussen te hebben. De wijdte van de beenlussen kan dan aangepast worden aan de dikte van de kleding.
Indien er grote haakafstanden zijn, of als er een grote rugzak gedragen wordt, kan men het beste kiezen voor een integraalgordel of voor de combinatie van een zitgordel met een losse borstgordel. Het aanhechtingspunt zit hierbij een stuk hoger, ongeveer midden op de borst in plaats van ter hoogte van je middel bij een zitgordel. Bij een eventuele val met slechts een zitgordel en met een zware rugzak, bestaat het gevaar dat je ondersteboven komt te hangen. Door het hogere aanhechtingspunt bij een integraalgordel, is dit gevaar niet aanwezig. |
KLETTERSTEIGSET
De koppeling tussen de zit- of integraalgordel en de staalkabel wordt bewerkstelligd door een klettersteigset. Klettersteigsets zijn er in verschillende soorten.
De traditionele klettersteigsets zijn er in een Y-vorm en in een V-vorm. De set in Y-vorm (zie afbeelding) bestaat uit twee stukken touw, waaraan de karabiners bevestigd zijn. De twee touwen komen samen bij het hoofdtouw, dat door de rem heen gaat. Het uiteinde van het hoofdtouw wordt vervolgens aan de gordel gehangen. De rem wordt aan het bevestigingspunt van de gordel vastgemaakt d.m.v. een schlinge. De staalkabels op de route kunnen nu steeds in de karabiners geklikt worden, waardoor men gezekerd is. Bij een eventuele val zal het touw door de rem schieten, waardoor de val gebroken zal worden. Bij de klettersteigsets in V-vorm is er slechts één touw aanwezig, welke door de rem heen gaat en waar aan beide uiteinden een karabiner bevestigd is. Bij deze sets kan de rem zijn werking dan ook niet doen tijdens een val, als beide karabiners aan de staalkabel bevestigd zijn. Bij de Y-set is dit probleem niet aan de orde. De aanschaf van een set in V-vorm wordt dan ook niet aangeraden. Tegenwoordig wordt bij veel klettersteigsets geen rem meer gebruikt, maar wordt er een band gebruikt die vele malen aan elkaar gestikt is (zie afbeelding). Bij een val zal het stiksel van het schokabsorptiesysteem langzaam losscheuren, waardoor de val gebroken wordt. |
KLIMHELM
Klettersteigroutes lopen vaak langs steile rotswanden, of zelfs onder overhangende gedeeltes. Hier is een gevaar aanwezig van vallende stenen, een goede helm is derhalve onmisbaar. Tevens biedt een helm bescherming bij een ongecontroleerde val. Bij de aanschaf van de helm moet vooral gelet worden op een goede pasvorm. Een goed passende helm zal beter zitten en derhalve betere bescherming bieden.
|
Wanneer je gaat klettersteigen in de bergen brengt dat bepaalde risico’s met zich mee. Een goede voorbereiding kan deze risico’s aanzienlijk beperken. Hieronder worden een aantal risicofactoren opgesomd waarmee men rekening moet houden.
Het weer In de bergen kan het weer heel snel omslaan. ’s Ochtends kan het prachtig helder weer zijn, wat ’s middags heel snel kan omslaan in regen en in het ergste geval onweer. De staalkabels waaraan je jezelf zekert zijn een prima geleider als de bliksem daarop inslaat: levensgevaarlijk dus. Zorg ervoor dat je vooraf goed geïnformeerd bent over de weersvoorspellingen in het gebied waar je gaat klimmen. Deze informatie is veelal ook te verkrijgen in berghutten. Schroom jezelf ook niet om halverwege een route weer om te draaien als het weer plotseling lijkt om te slaan. Steenslag Een specifiek gevaar in de bergen vormt steenslag. Doordat er vaak klimmers boven je in de route zitten, kan er steenslag veroorzaakt worden. Een helm is dan ook een absolute vereiste om veilig te klimmen. Waarschuw andere klimmers als steenslag zich voordoet door "steen!" te roepen (in Italië "sasso!"). Blijf bij zo’n waarschuwing zo dicht mogelijk tegen de wand en kijk vooral niet omhoog om te controleren of er echt steenslag is! Voorbereiding Lees in boeken of op internet vooraf hoe zwaar een bepaalde route is en hoe lang je erover doet. Stem de routes die je wilt doen af op wat jezelf en de rest van de groep aankunnen. Overschatting kan een groot probleem zijn, niemand heeft er iets aan als halverwege de route blijkt dat deze toch te moeilijk was of dat je het conditioneel niet aankon. Juiste kaarten van het gebied zijn noodzakelijk om goed voorbereid op pad te gaan. Niet overal staan de paden duidelijk aangegeven. Met behulp van een wandelkaart (schaal 1:25.000) kun je op dat moment toch de juiste route bepalen. |
De moeilijkheidsgraad van een route wordt bepaald door een aantal factoren.
Duur van de route Sommige routes duren slechts een uur, voor andere routes ben je een hele dag op pad. Aanlooproute Bepaalde klettersteigen bevinden zich bij rotswanden die dicht bij een dorpskern bevinden, en die heel makkelijk bereikbaar zijn via normale wandelpaden. Andere routes bevinden zich in het hooggebergte en hebben lange aanlooproutes, waarbij in een paar uur enkele honderden hoogtemeters overwonnen moeten worden alvorens men de daadwerkelijke klettersteig bereikt. Bij sommige routes in het hooggebergte kan men echter ook gebruik maken van een kabelbaan om zo zelf minder hoogtemeters te maken. Aard van de klettersteig Sommige klettersteigen zijn veredelde wandelpaden, die op enkele geëxponeerde passages zijn gezekerd met een staalkabel. Bepaalde sportklettersteigen verlopen langs loodrechte rotswanden met overhangende passages. Hierbij wordt een beroep gedaan op armkracht en klimtechniek. Met behulp van ijzeren pinnen en beugels die in de wand zijn bevestigd kan men op een redelijk eenvoudige wijze door bepaalde passages heen komen. Indien deze hulpmiddelen echter niet aanwezig zijn, dan moet men omhoog zien te komen via soms smalle richeltjes of spleetjes in de wand. Bij zeer moeilijke sportklettersteigen (die meestal spaarzaam zijn afgezekerd met deze hulpmiddelen) draagt men daarom vaak klimschoenen voor een betere grip. Omgeving Bij klettersteigen die vlak bij een dorpskern liggen en zich op relatief lage hoogte bevinden, hoef je met minder factoren rekening te houden dan bij routes in het hooggebergte. In alpine terrein kan men bijv. een gletsjer of sneeuwvelden tegenkomen of over steengruishellingen moeten afdalen. Op grotere hoogte kun je tevens te maken krijgen met een snellere omslag van het weer en van een ijlere lucht. Bepaalde berggebieden zijn nauwelijks ontsloten door berghutten, waardoor je bij eventuele calamiteiten geen steunpunten in de nabije omgeving hebt. |
Frans |
Duits |
Afkorting van |
Betekenis |
Voorbeeld |
F |
Facile |
Gemakkelijk |
||
PD |
A of 1 |
Peu difficile |
Weinig moeilijk |
Bij categorie A kan men bijvoorbeeld denken aan een route van 3 uur, over gemakkelijke paden, waarbij een hoogteverschil van 400 meter overwonnen wordt. De route is goed afgezekerd met een staalkabel en op een paar passages zijn beugels aangebracht om makkelijker te kunnen klimmen. |
AD |
B of 2 |
Assez difficile |
Tamelijk moeilijk |
|
D |
C of 3 |
Difficile |
Moeilijk |
|
TD |
D of 4 |
Très difficile |
Zéér moeilijk |
|
ED |
E of 5 |
Extrèmement difficile |
Extreem moeilijk |
Bij categorie E kan men denken aan een route van totaal 8 uur in alpine terrein, waar men onder andere over sneeuwvelden moet gaan. Na een aanloop van 3 uur, waarin 1.000 meters omhoog gelopen wordt, bereikt men de klettersteig die langs steile wanden verloopt. Op bepaalde geëxponeerde passages bevindt zich geen staalkabel. Een andere variant van een klettersteig in categorie E is een extreme sportklettersteig. Deze duurt slechts 1½ uur en bevindt zich op relatief lage hoogte, maar gaat langs loodrechte wanden met een aantal overhangende wanden. De route is doorlopend gezekerd met een staalkabel, maar in de gladde wand zijn geen hulpmiddelen zoals beugels of ladders aangebracht. |