N
|
ZWITSERSE GLETSJERS OP VIJF JAAR TIJD MET TIEN PROCENT GEKROMPEN
De belangrijkste gletsjers in Zwitserland hebben de afgelopen vijf jaar een tiende van hun massa verloren. Dat meldt de Zwitserse academie voor natuurwetenschappen dinsdag. De voorbije honderd jaar zijn de gletsjers in het Alpenland nooit zo snel weggesmolten. De onderzoekers stellen dat onder meer de hittegolven van de voorbije zomer hebben bijgedragen tot het sneller wegsmelten van de twintig onderzochte gletsjers. “Tijdens de twee intense hittegolven, eind juni en eind juli, is op nauwelijks veertien dagen tijd op de Zwitserse gletsjers een sneeuw- en ijsmassa gesmolten die overeenstemt met de jaarlijkse nationale drinkwaterconsumptie”, zo zeggen de wetenschappers. Op twaalf maanden tijd is er ongeveer twee procent van de totale ijsmassa op de Zwitserse gletsjers gesmolten. Over een periode van vijf jaar bedraagt het verlies zelfs meer dan tien procent. Vooral in het oosten van het land smelten de gletsjers sneller. Daar is de ijslaag op een jaar tijd één tot twee meter minder dik geworden. Sinds het begin van de twintigste eeuw zijn in Zwitserland al meer dan 500 kleinere, doorgaans naamloze, gletsjers verdwenen. bron: HbvL van 15 oktober 2019 VERSCHIL TUSSEN KLIMAATOPWARMING VAN 1,5 °C en 2 °C
Het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) van de Verenigde Naties doet heel wat stof opwaaien. Daarin staat dat we de klimaatopwarming koste wat kost moeten beperken tot 1,5 graden Celsius. Eerst was er sprake van twee graden Celsius. Maar zal die halve graad werkelijk zoveel verschil maken? Volgens het rapport is het voorlopig nog mogelijk om de temperatuurstijging met 1,5 graden Celsius te beperken. En de leden van de Verenigde Naties zouden er dan ook alles aan moeten doen om het bij die 1,5 graden te houden. De gevolgen van een grotere stijging kunnen immers onomkeerbaar en desastreus zijn. We vergelijken enkele gevolgen van een klimaatopwarming met 1,5 en 2 graden Celsius. Stijging van de zeespiegel Al zijn de meningen verdeeld over de hoogte van de zeespiegelstijging, het staat (jammer genoeg) vast dat de zeespiegel hoe dan ook zal toenemen. Voor heel wat landen staat die halve graad synoniem voor het verlies of het behoud van hun huis. In het beste geval stijgt het zeeniveau veertig centimeter tegen 2100. In het slechtste geval komt daar volgens sommige experts zo’n dertig centimeter bovenop bij een opwarming van twee graden. Die tien centimeter maakt 600.000 extra mensen wereldwijd dakloos. De kustgebieden, waaronder een deel van het kleine België, zijn daarbij het eerste slachtoffer. Drinkwater Al stijgt de zeespiegel, het vers drinkbaar water neemt af. En die afname is een pak groter wanneer onze aarde twee graden Celsius opwarmt. Drinkbaar water zal normaal met negen procent dalen terwijl twee graden een daling van zeventien procent zou betekenen. Dat zal op zijn beurt leiden tot een immense vluchtelingenstroom van bevolkingsgroepen die op zoek zijn naar drinkbaar water. Armoede en het klimaat zijn erg nauw verweven. Ook daarover heerst er eensgezindheid bij klimaatwetenschappers. Hevige regenval en hittegolven In de toekomst mogen we ons verwachten aan meer hittegolven. Daarover zijn klimaatexperts het eens. 2018 telde reeds twee hittegolven die een viertal weken duurden. Daar komen gemiddeld twee weken bij een temperatuurstijging van 1,5 graden. Wanneer onze aardbol over 82 jaar opwarmt met twee graden Celsius, kampen we jaarlijks ongeveer zeven weken met extreme temperaturen. De gevolgen de laatste hittegolf zijn nog steeds voelbaar -zo is de waterschaarste die ontstond nog niet volledig opgelost ondanks de gevallen regen – maar hoe langer de hittegolf duurt, hoe ernstiger de opgelopen schade zal zijn. Wanneer de zomertemperaturen stijgen, neemt de hoeveelheid vocht in de bodems af wat opnieuw zorgt voor meer hittegolven. Daarnaast zal het ook steviger gaan regenen, als het regent. Bij 1,5 graden Celsius stijgt de intensiteit van de regenval met vijf procent, bij twee graden zal die met zeven procent toenemen. Gewassen Waarom een temperatuurstijging van een halve graad zo’n verschil maakt voor gewassen? In de eerste plaats kan een globale opwarming van twee graden Celsius op sommige locaties veel meer betekenen. In feite leiden sommige omstandigheden tot een opwarming van zelfs vijf tot tien graden sinds de pre-industriële revolutie. Dat kan de genadeslag zijn voor enkele gewassen. In de tropische gebieden zullen tarwegewassen met negen procent slinken. Bij een stijging van twee graden Celsius zullen zulke gewassen zelfs met zestien procent afnemen. Bij maïs gaat het over een afname van drie procent tegenover zes procent wanneer de aarde met twee graden Celsius opwarmt. Dodelijk voor koraalrif Ook voor de koraalriffen kan een halve graad het verschil maken. Door de opwarming van het zeewater, verbleekt het koraal en dreigen ze af te sterven. Bovendien is een kwart van het zeeleven afhankelijk van koraalriffen. Zelfs bij een klimaatopwarming van 1,5 graden Celsius is negentig procent van het koraal gedoemd om te verdwijnen. Bij twee graden zal quasi al het koraalrif verdwijnen. Slechts twee procent zou het overleven. bron: HLN van 8 oktober 2018 BUITENLAND: GIGANTISCHE IJSBERG VAN BILJOEN TON BEGINT NA EEN JAAR PLOTS WEG TE DRIJVEN
In de zomer van vorig jaar scheurde een gigantische ijsberg af van een ijsplaat in het westen van de Zuidpool. Een jaar lang bleef de zogenaamde A68 zowat ter plaatse drijven, maar nu is de ijsberg langzaam noordwaarts naar warmere wateren aan het bewegen, zo signaleren wetenschappers. “Hij is langzaam los aan het komen”, meldde klimaatvorser Thomas Rackow van het Alfred-Wegener-Institut in Bremerhaven donderdag. Op satellietbeelden is te zien hoe de ijsberg een kwartslag is gedraaid en loskomt uit de baai die zijn afscheuring van de Larsen C-ijsplaat had gecreëerd. Volgens glacioloog Adrian Luckman van de universiteit van Swansea heeft een sterke warme wind de ijsberg in beweging gezet. “Het gaat nu niet lang meer duren vooraleer A68 door de oceaanstromingen sneller zal gaan wegdrijven”, meent Rackow. “Dan is hij niet meer te stoppen.” Tweemaal Oost-VlaanderenDe A68 is ongeveer 150 kilometer lang en 55 kilometer lang, en is daarmee ongeveer dubbel zo groot als de provincie Oost-Vlaanderen. Naar schatting weegt de berg zo’n biljoen ton. Op weg naar warme wateren zal de ijsgigant volgens de experts echter snel kleiner worden. “Vooral aan de onderkant zal het ijs smelten”, voorspelt Rackow. Ook dreigt de ijsberg door de sterkere golfslag op open zee uiteen te vallen. De ijsberg scheurde in juli vorig jaar van de Larsen C-ijsplaat. Het is één van de grootste ijsbergen die wetenschappers de voorbije decennia hebben geregistreerd. Nu A68 in beweging is gekomen, zullen vorsers ook ongehinderd onderzoek kunnen voeren naar het tot dusver ongerepte onderwater ecosysteem en de veranderingen die de blootstelling aan zonlicht met zich zal meebrengen. bron: HLN van 5 september 2018 BUITENLAND: NOOIT GEZIENE ORKANEN IN DE CARAÏBEN
Waar komt Irma vandaan? Tropische stormen als Harvey en Irma ontstaan aan de westkust van Afrika. Ze trekken westwaarts en steken de hele Atlantische Oceaan over, waarbij ze over het warme zeewater energie oppikken en krachtiger worden. De depressies bereiken dan meestal de Caraïbische Zee en de Golf van Mexico. "Daar drijven ze meestal een beetje naar het noorden af, waar ze in contact komen met westenwinden, waardoor ze van koers veranderen en weer de andere kant opgaan", zegt klimaatwetenschapper Wim Thiery van de VUB. De stormen drijven uiteindelijk dus noord- en oostwaarts, waar ze dan verder verzwakken. Overigens staat er na Irma al een nieuwe storm in de rij: José. De stormen ontstaan nu, omdat het zeewater na de zomer op zijn warmst in. Het is nu dus volop orkaanseizoen in het gebied rond Midden-Amerika. Wordt/is Irma de zwaarste orkaan ooit? "The most powerful Atlantic Ocean hurricane in recorded history", klinkt het onheilspellend in Amerikaanse media. De krachtigste orkaan ooit in de Atlantische Oceaan: klopt dat? Het hangt ervan af hoe je bekijkt, zegt klimaatwetenschapper Stef Lhermitte. "Sowieso gaat het om een heel sterk ontwikkelde orkaan. Maar hoe definieer je de sterkte? Op het gebied van wind, is het inderdaad zo dat Irma de krachtigste is." Maar het kan natuurlijk op details aankomen: "Nu meten we veel accurater dan vroeger. Het kan zijn dat metingen er vroeger, met minder accurate apparatuur, 10 km/u naast zaten." Lhermite nuanceert ook op een ander vlak: "Als we uitgaan van de drukverschillen qua hoge en lage druk (die drukverschillen bepalen de windvelden en hun sterkte, nvdr), dan zijn we daar momenteel nog niet." Zeewater moet minimaal 26,5 graden Celsius warm zijn. Waarom is Irma zo extreem krachtig? Kort samengevat, komt dat omdat de temperatuur van het zeewater stijgt. Het warme zeewater vormt de brandstof bij de ontwikkeling van een depressiekern tot een orkaan. Hoe meer brandstof, hoe krachtiger de motor van een orkaan. De orkanen genereren ook meer neerslag, omdat ze meer vocht oppikken uit de zee. Het zeewater moet minimaal 26,5 graden Celsius warm zijn, om voldoende brandstof te voorzien. Irma heeft energie opgepikt boven zeewater dat 1 graad warmer is dan normaal. "Dat warme water gaat in dit geval ook tot 80 meter diepte," zegt Jeff Masters van Weater Underground. "Er is ook het thermodynamisch principe. Per graad opwarming van onze atmosfeer, kan er 7 procent meer vocht worden opgenomen. Dus het potentieel van de extreme neerslag wordt groter," duidt Thiery. We gaan in de toekomst niet per se meer orkanen krijgen, maar ze zullen wel heviger zijn. Zijn Irma en Harvey een gevolg van de klimaatverandering? Ja en nee. Twee zware orkanen die het Carabisch gebied en het zuiden van de VS teisteren zo kort na elkaar, het valt op. Maar met klimaatopwarming heeft die timing niet per se te maken. Dat ze beide zo extreem zwaar zijn, is dan weer wel wegens de klimaatopwarming. Kort gezegd: dat de orkanen er zijn, is normaal - het is nu eenmaal het seizoen - maar dat ze zo krachtig zijn, is wel een trend door de opwarming veroorzaakt. En die trend zal zich alleen maar doorzetten, klinkt het bij bijna unaniem onderzoekers en specialisten. "In de toekomst zullen we niet noodzakelijk meer orkanen krijgen, maar ze zullen gemiddeld krachtiger zijn", zegt Tom Elegeert van het KMI. Verschillende studies, onder meer van het IPCC, hebben dat aangetoond. Thiery: "De orkanen op zich waren er al (van voor de klimaatopwarming), maar nu zijn de gevolgen sterker." Wat is categorie 5 nu precies? Irma heeft het label "categorie 5" meegekregen, het zwaarste op de schaal. Daarbij kunnen stormwinden voorkomen van 252 km/u of meer. De orkaan veroorzaakt uiteraard ook hoge golven, die inbeuken op de kust. "De orkaan stuwt de golven op, en omdat de zeespiegel ook aan het stijgen is, komen ze makkelijker aan land", zegt Thiery. Tot slot gaat een orkaan ook gepaard met hevige regen. Dat was in het bijzonder ook het geval bij Harvey in Houston, waar de depressie geblokkeerd zat door hogedruk elders. Maar of dat vaker het geval zal zijn, dat hoge- en lagedrukgebieden vaker bepaalde posities zouden innemen, is nog voer voor discussie. Volg hier de orkaanwaarschuwingen in het Caraïbisch gebied en Mexico op de voet op. BUITENLAND: CHILEENSE NATUURPARKEN 4,5 MILJOEN HECTAREN RIJKER
Het Zuid-Amerikaanse land is plotsklaps 4,5 miljoen hectare aan natuurparken rijker. Een Amerikaans miljonairskoppel gaf meer dan een half miljoen hectare aan Chili, de grootste ‘private schenking van land ooit’. Zou het een zionistische kolonie worden? Een geheime nucleaire basis? Of wilde hij de onmetelijke drinkwaterreserves van Patagonië inpalmen? Neen, al wat miljonair Douglas Tompkins, stichter van de kledingmerken Esprit en North Face, beoogde toen hij enorme stukken land begon op te kopen in Chili en Argentinië, was die terug te geven aan Moeder Natuur. Na z’n dood wordt duidelijk dat hij ze niet enkel aan Moeder Natuur wenste terug te geven, maar ook aan Chili. Tompkins schenkt samen met zijn vrouw Kristine Tompkins - voormalig ceo van kledingmerk Patagonia - meer dan een half miljoen hectare aan het land. Hij werd in de jaren negentig nog als een gevaar voor de Chileense nationale veiligheid beschouwd. In 1990 had hij immers voor amper 600.000 dollar 162 km² aan wouden, meren, fjorden en Andesbergen gekocht. In de daaropvolgende jaren zou het private park Pumalín uitgroeien tot 2.900 km², wat niet alleen groter is dan het Groothertogdom Luxemburg, maar bovendien het smalle Chili dwars doormidden sneed. Wens Het steenrijke Amerikaanse koppel schenkt dus een half miljoen hectare natuur aan Chili. Maar dat is nog steeds geen 4,5 miljoen hectare. Wel, de Chileense president Michelle Bachelet kreeg dat half miljoen hectare niet zomaar van de Tompkins. Er hing een voorwaarde aan vast. De president moest namelijk akkoord gaan om de oppervlakte van de nationale parken uit te breiden met vier miljoen hectare natuur, en zo nog meer natuurgebieden te beschermen. Wat zal er nu concreet veranderen? Er worden vijf nieuwe nationale parken gecreëerd. Door de schenking kan Chili de ‘Route of Parks’ vervolledigen. Dat is een route die zich uitstrekt van het noorden tot het zuiden. BINNENLAND: LAGE EMISSIEZONE IN ANTWERPEN STAD
Noot: Uiterlijk tegen de zomer van 2018 voert Mechelen, naar analogie van Antwerpen, ook een lage-emissiezone in voor het historisch centrum en mogelijk zelfs voor de hele Dijlestad. Ook Brussel en Gent springen mogelijk op de groene kar. |